Ngày 18/11, Bảo tàng Lịch sử quốc gia tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề Từ nhà Bác cổ đến Bảo tàng Lịch sử quốc gia nhân ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11) và kỷ niệm 90 năm ngày khánh thành công trình toà nhà bảo tàng (1932-2022). Nhân dịp này, Bảo tàng Lịch sử quốc gia tổ chức tiếp nhận hiện vật do Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam trao trả. Đây là số cổ vật mà FBI bắt giữ từ năm 2013.
Phát biểu tại buổi lễ, TS. Nguyễn Văn Đoàn - Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia - cho rằng việc lập danh sách các hiện vật của Việt Nam bị thất lạc trong chiến tranh là điều cần thiết. Đó là cơ sở để nghiên cứu nguồn gốc xuất xứ, tìm cách hồi hương cổ vật.
Chia sẻ tại lễ tiếp nhận, bà Pam DeVolder - Tham tán Văn hóa - Thông tin của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam, khẳng định sự tự hào khi đại diện cho Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam trao trả các hiện vật cho Bảo tàng lịch sử quốc gia.
Tổng số 10 hiện vật được trao trả bao gồm: 1 rìu đá hậu kỳ đá mới, 4 hiện vật (3 rìu đồng, 1 nồi gốm) văn hóa Đông Sơn, 3 tượng cá sấu đá thế kỷ 1-2 sau công nguyên, 2 tẩu đồng thế kỷ 17-18.
Trước đó, năm 2013, Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ (FBI) phát hiện một công dân lưu giữ trái phép bộ sưu tập lớn cổ vật và hài cốt của gần 500 người Mỹ bản địa và của nước ngoài. Năm 2014, FBI thu hồi hơn 7.000 đồ vật/hiện vật để tiến hành trả lại cho chủ sở hữu hợp pháp.
Sau khi tiếp nhận thông tin, Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ đã gửi Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL) thông báo về việc FBI đề nghị trao trả một số cổ vật được xác định là có nguồn gốc Việt Nam. Ngày 6/5, Cục Hợp tác quốc tế (Bộ VHTTDL) gửi văn bản đến Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ và các cơ quan liên quan khẳng định việc Bộ VHTTDL tiếp nhận số cổ vật trên là đúng quy định và giao Bảo tàng Lịch sử quốc gia tiếp nhận số cổ vật trên.
Ngày 5/8, tại Washington, Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ đã tổ chức lễ tiếp nhận các hiện vật, cổ vật văn hóa trên từ Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI).
Ngày 31/8, tại Washington, đại diện Đại sứ quán Việt Nam đã bàn giao cho Vụ Châu Mỹ (Bộ Ngoại giao) trực tiếp mang về Việt Nam để bàn giao cho Bảo tàng Lịch sử quốc gia.
Sau khi tiếp nhận, Bảo tàng Lịch sử quốc gia tiếp tục nghiên cứu, lập kế hoạch phát huy giá trị của sưu tập hiện vật trong thời gian tới.
Theo Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, đến nay Việt Nam đã nhận một số cổ vật có nguồn gốc Việt Nam "hồi hương" theo 3 hình thức. Một là, cá nhân, tổ chức vận động quyên góp, mua cổ vật và hiến tặng nhà nước. Hai là, cá nhân, tổ chức đấu giá từ nước ngoài và hiến tặng nhà nước. Ba là, chính phủ các nước tự nguyện trả cổ vật của Việt Nam thu được từ các cuộc điều tra buôn bán trái phép cổ vật.
Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch cũng cho biết nhằm tiếp tục tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, hạn chế "chảy máu cổ vật", hồ sơ dự án sửa đổi, bổ sung Luật Di sản văn hóa sẽ chú trọng nội dung quy định về chống buôn bán trái phép cổ vật. Bên cạnh đó, bổ sung quy định tạo cơ chế, chính sách hồi hương cổ vật về Việt Nam; ưu đãi khuyến khích tổ chức, cá nhân đưa cổ vật là di sản văn hóa của Việt Nam về nước.
Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch khẳng định rằng những bất cập trước đây sẽ sớm được các cơ quan liên quan nghiên cứu, hoàn thiện với mục tiêu lớn nhất là "hồi hương" những di sản văn hóa vô giá của Việt Nam.
